Wspieranie bliskiej osoby z zaburzeniami lękowymi wymaga przede wszystkim zrozumienia, cierpliwości i empatii. Kluczowe jest unikanie bagatelizowania problemu („weź się w garść”), okazywanie akceptacji oraz pomoc w znalezieniu profesjonalnego leczenia. Wsparcie polega na byciu obecnym bez oceniania, zachęcaniu do małych kroków i nauce technik radzenia sobie z lękiem, zawsze z poszanowaniem granic osoby zmagającej się z trudnościami.
Zrozumieć zaburzenia lękowe: podłoże i objawy
Zaburzenia lękowe to nie zwykłe zmartwienie czy stres, ale intensywny, uporczywy niepokój utrudniający codzienne funkcjonowanie. Mogą przybierać różne formy:
- Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD) – ciągłe zamartwianie się różnymi sprawami
- Zaburzenia paniczne – nagłe ataki silnego lęku z objawami somatycznymi
- Fobie społeczna – intensywny lęk przed oceną w sytuacjach społecznych
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – natrętne myśli i rytuały
- Zespół stresu pourazowego (PTSD) – lęk po traumatycznym przeżyciu
Objawy, które możesz zaobserwować u bliskiej osoby:
| Fizyczne | Emocjonalne | Behawioralne |
|---|---|---|
| Przyspieszone tętno | Uczucie przytłoczenia | Unikanie sytuacji wywołujących lęk |
| Drżenie rąk | Irracjonalne obawy | Nadmierne sprawdzanie |
| Pocenie się | Poczucie zagrożenia | Szukanie ciągłego zapewnienia |
10 konkretnych sposobów na skuteczne wsparcie
1. Edukuj się na temat zaburzeń lękowych
Zrozumienie mechanizmów lęku pozwoli Ci lepiej wspierać bliską osobę. Warto czytać rzetelne źródła (np. książki dr Davida Burnsa) i unikać mitów typu „to tylko wymówka”. Pamiętaj, że lęk nie jest wyborem.
2. Słuchaj aktywnie, bez oceniania
Stwórz bezpieczną przestrzeń do rozmowy. Zamiast mówić „nie przejmuj się”, spróbuj: „Widzę, że to dla Ciebie trudne, chcesz o tym porozmawiać?”. Unikaj szybkich rozwiązań – czasem potrzeba po prostu być wysłuchanym.
3. Nie minimalizuj doświadczeń
Zwroty typu „inni mają gorzej” lub „przesadzasz” mogą pogłębić poczucie winy. Lęk jest subiektywnym doświadczeniem – ważne jest to, jak osoba go przeżywa, a nie obiektywna „skala problemu”.
4. Zachęcaj do profesjonalnej pomocy
Delikatnie zasugeruj wizytę u psychologa lub psychiatry. Możesz zaproponować wspólne poszukanie specjalisty czy towarzyszenie na pierwszej wizycie. Pamiętaj jednak, że decyzja należy do osoby zmagającej się z lękiem.
5. Wspieraj, ale nie wyręczaj
Pomoc w unikaniu wszystkich stresujących sytuacji może utrwalać lęk. Zamiast tego zachęcaj do małych kroków, np.: „Możemy iść na tę imprezę tylko na godzinę, jak będziesz chciał wyjść, powiedz mi”.
6. Ćwiczcie razem techniki relaksacyjne
Proponuj wspólne ćwiczenia oddechowe czy trening progresywnej relaksacji mięśni. Możecie pobrać tę samą aplikację do medytacji (np. Headspace) i śledzić postępy.
7. Bądź cierpliwy wobec wzlotów i upadków
Proces radzenia sobie z lękiem nie jest liniowy. Nie oczekuj stałej poprawy – akceptuj, że będą lepsze i gorsze dni. Ważne, byś nie okazywał rozczarowania przy regresach.
8. Dbaj o równowagę w relacji
Wspierając, nie zapominaj o swoich potrzebach. Ustal granice – np.: „Kocham Cię i chcę pomóc, ale nie mogę rozmawiać o Twoich lękach po północy, bo rano mam ważne spotkanie”.
9. Zwracaj uwagę na postępy
Wzmacniaj nawet małe sukcesy: „Widzę, że dziś udało Ci się zrobić zakupy w zatłoczonym sklepie – to duży krok!”. Unikaj jednak nadmiernej presji („teraz już zawsze tak powinno być”).
10. Nie zapominaj o zwykłych rzeczach
Zaburzenia lękowe nie definiują całej osoby. Rozmawiajcie też o innych tematach, spędzajcie czas na przyjemnościach – to przypomina, że życie to nie tylko lęk.
Czego unikać w kontakcie z osobą z zaburzeniami lękowymi
- Nacisku: „Musisz wziąć się w garść” zwiększa tylko poczucie winy
- Zaskakiwania: Nagłe zmiany planów mogą wywołać lęk
- Porównań: „Twój brat sobie radzi, czemu Ty nie możesz?”
- Nadmiernej ochrony: Całkowite eliminowanie stresorów utrudnia terapię
- Oceniania: „To głupie, że się tym przejmujesz”
Jak zadbać o siebie jako osoba wspierająca?
Wspieranie kogoś z zaburzeniami lękowymi bywa wyczerpujące emocjonalnie. Pamiętaj:
- Nie jesteś terapeutą – Twoja rola to wsparcie, nie leczenie
- Masz prawo do odpoczynku i własnych granic
- Rozmowa z innymi (grupy wsparcia, przyjaciele) może pomóc
- Obserwuj własne emocje – jeśli czujesz wypalenie, sięgnij po pomoc
Kiedy interweniować?
W niektórych sytuacjach potrzebna jest natychmiastowa reakcja:
- Gdy osoba mówi o samobójstwie
- Kiedy ataki paniki są bardzo częste i intensywne
- Gdy lęk całkowicie uniemożliwia funkcjonowanie
- W przypadku współwystępowania innych objawów (np. depresji)
W takich przypadkach warto skontaktować się z psychiatrą lub na infolinie kryzysowe (np. 116 123 – Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym).
Podsumowanie: kluczowe zasady wsparcia
Wspieranie osoby z zaburzeniami lękowymi to maraton, nie sprint. Najważniejsze to:
- Być obecnym – słuchać bez oceniania
- Rozumieć – że lęk to nie fanaberia
- Wspierać – zachęcać do małych kroków
- Kierować – ku profesjonalnej pomocy
- Dbać – też o siebie
Pamiętaj, że Twoja rola jest nieoceniona, ale nie jesteś odpowiedzialny za „wyleczenie” bliskiej osoby. Czasem największym darem jest po prostu bycie obok w trudnych chwilach.
Related Articles:
Marek Zyskowski jest absolwentem psychologii z pasją do zgłębiania ludzkiego umysłu i zachowań. Na swoim blogu dzieli się wiedzą z zakresu psychologii i psychiatrii, oferując czytelnikom wnikliwe artykuły oparte na najnowszych badaniach oraz praktycznym doświadczeniu. Jego celem jest popularyzowanie wiedzy psychologicznej w przystępny sposób, który pomoże zrozumieć skomplikowane mechanizmy rządzące ludzkimi emocjami, relacjami oraz zdrowiem psychicznym.