EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) to innowacyjna metoda terapeutyczna, która pomaga osobom zmagającym się z traumą, lękiem i innymi trudnościami emocjonalnymi. Dzięki wykorzystaniu ruchów gałek ocznych lub innych form stymulacji bilateralnej, EMDR umożliwia przetworzenie bolesnych wspomnień i zmniejszenie ich negatywnego wpływu na codzienne życie. Badania pokazują, że terapia ta jest szczególnie skuteczna w leczeniu PTSD, ale znajduje również zastosowanie w przypadku fobii, zaburzeń lękowych czy depresji.
Czym dokładnie jest EMDR?
EMDR to skrót od Eye Movement Desensitization and Reprocessing, co w tłumaczeniu na język polski oznacza terapię odwrażliwiania za pomocą ruchu gałek ocznych i przetwarzania. Metoda ta została opracowana pod koniec lat 80. przez amerykańską psycholog Francine Shapiro, która zauważyła, że ruchy oczu mogą zmniejszać intensywność negatywnych emocji związanych z traumatycznymi wspomnieniami.
Dziś EMDR jest uznawana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) za jedną z najskuteczniejszych form terapii w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD).
Jak działa EMDR?
Podstawowym założeniem EMDR jest teoria, że trauma „blokuje” przetwarzanie informacji w mózgu, przez co bolesne wspomnienia pozostają nieprzetworzone i nadal wywołują silne reakcje emocjonalne. Terapia EMDR ma na celu odblokowanie tego procesu poprzez stymulację obu półkul mózgowych.
Podczas sesji terapeuta prowadzi pacjenta przez serię ruchów gałek ocznych (lub innych form stymulacji bilateralnej, np. dźwięków czy dotyku), podczas gdy pacjent koncentruje się na trudnym wspomnieniu. Proces ten pomaga mózgowi w naturalny sposób przetworzyć traumatyczne doświadczenie i zintegrować je z pozostałymi wspomnieniami.
Dla kogo jest terapia EMDR?
EMDR może być pomocna w przypadku różnych trudności psychologicznych, w szczególności:
- Zespół stresu pourazowego (PTSD) – zarówno u dorosłych, jak i dzieci
- Traumy jednorazowe (np. wypadek, napad, katastrofa)
- Traumy złożone (długotrwałe doświadczenia traumatyczne, np. przemoc domowa)
- Zaburzenia lękowe (fobie, ataki paniki, lęk uogólniony)
- Depresja (zwłaszcza związana z trudnymi doświadczeniami)
- Niska samoocena wynikająca z wcześniejszych doświadczeń
- Trudności w relacjach związane z przeszłymi urazami
Przeciwwskazania do EMDR
Choć EMDR jest bezpieczną metodą, istnieją sytuacje, w których wymaga szczególnej ostrożności lub modyfikacji:
- Ostre stany psychotyczne
- Nieustabilizowane choroby somatyczne
- Bardzo silna dysocjacja
- Niektóre zaburzenia neurologiczne (np. padaczka)
W takich przypadkach terapeuta może zdecydować o odroczeniu terapii EMDR lub zastosowaniu specjalnych protokołów.
Jak wygląda terapia EMDR?
Terapia EMDR przebiega według ściśle określonego protokołu, który składa się z ośmiu faz:
| Faza | Opis |
|---|---|
| 1. Wywiad i planowanie terapii | Terapeuta zbiera informacje o pacjencie, jego historii i celach terapii |
| 2. Przygotowanie | Pacjent uczy się technik radzenia sobie z emocjami, które mogą się pojawić |
| 3. Ocena | Wybranie konkretnego wspomnienia do pracy i określenie jego aspektów |
| 4. Desensytyzacja | Właściwa praca z traumatycznym wspomnieniem przy użyciu stymulacji bilateralnej |
| 5. Instalacja | Wzmocnienie pozytywnych przekonań związanych z przetworzonym wspomnieniem |
| 6. Skanowanie ciała | Sprawdzenie, czy w ciele nie pozostały napięcia związane z wspomnieniem |
| 7. Zamknięcie | Zakończenie sesji i ustabilizowanie stanu pacjenta |
| 8. Reevaluacja | Ocena efektów na kolejnej sesji |
Czego można się spodziewać podczas sesji?
Typowa sesja EMDR trwa 60-90 minut. Pacjent koncentruje się na wybranym wspomnieniu, jednocześnie podążając wzrokiem za palcem terapeuty (lub doświadczając innej formy stymulacji bilateralnej). W trakcie procesu mogą pojawić się różne emocje, obrazy czy doznania cielesne – to naturalna część przetwarzania.
Warto podkreślić, że pacjent ma pełną kontrolę nad procesem i w każdej chwili może poprosić o przerwę. Terapeuta dba o bezpieczeństwo emocjonalne i stopniowe tempo pracy.
Skuteczność EMDR – co mówią badania?
EMDR jest jedną z najlepiej zbadanych metod terapii traumy. Liczne badania potwierdzają jej skuteczność:
- Metaanalizy pokazują, że EMDR jest równie skuteczna jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) w leczeniu PTSD
- W niektórych przypadkach efekty EMDR pojawiają się szybciej niż w tradycyjnej terapii
- Skuteczność EMDR potwierdzona jest w ponad 30 randomizowanych badaniach kontrolnych
- Pozytywne efekty utrzymują się długoterminowo
Jak długo trwa terapia?
Czas trwania terapii EMDR zależy od wielu czynników, w tym od:
- Rodzaju i liczby traumatycznych doświadczeń
- Ogólnego stanu psychicznego pacjenta
- Wsparcia społecznego
- Wcześniejszych doświadczeń terapeutycznych
W przypadku pojedynczego traumatycznego zdarzenia (np. wypadku samochodowego) poprawa może nastąpić już po 3-6 sesjach. W przypadku złożonych traum z dzieciństwa terapia może trwać kilka miesięcy.
EMDR a tradycyjne metody terapii
EMDR różni się od tradycyjnych form terapii kilkoma kluczowymi aspektami:
| Aspekt | EMDR | Tradycyjna terapia |
|---|---|---|
| Rola szczegółowego opowiadania o traumie | Nie jest konieczne szczegółowe opisywanie traumy | Często wymaga szczegółowego opisu doświadczeń |
| Mechanizm działania | Opiera się na stymulacji bilateralnej i naturalnych procesach przetwarzania | Często opiera się na rozmowie i poznawczym przepracowaniu |
| Tempo zmian | Zmiany mogą następować stosunkowo szybko | Zmiany często wymagają więcej czasu |
| Doświadczenia somatyczne | Duża uwaga na reakcje ciała | Większy nacisk na myśli i emocje |
Warto jednak pamiętać, że EMDR nie jest „lepsza” od innych metod – różne podejścia mogą być odpowiednie dla różnych osób i problemów. Często EMDR łączy się z innymi formami terapii, np. terapią poznawczo-behawioralną.
EMDR w Polsce – gdzie szukać pomocy?
W Polsce liczba certyfikowanych terapeutów EMDR stale rośnie. Aby znaleźć wykwalifikowanego specjalistę, warto:
- Sprawdzić listę certyfikowanych terapeutów na stronie Polskiego Towarzystwa EMDR (www.emdr.org.pl)
- Zapytać o kwalifikacje terapeuty – powinien mieć ukończone szkolenie akredytowane przez EMDR Europe
- Upewnić się, że terapeuta ma doświadczenie w pracy z konkretnym problemem (np. trauma dziecięca, PTSD u żołnierzy)
Koszt jednej sesji EMDR w Polsce wynosi zazwyczaj od 150 do 300 zł, w zależności od doświadczenia terapeuty i miasta.
Czy EMDR można stosować samodzielnie?
Choć istnieją pewne techniki samopomocowe inspirowane EMDR, pełna terapia powinna odbywać się pod okiem wykwalifikowanego terapeuty. Próby samodzielnego stosowania EMDR bez odpowiedniego przygotowania mogą być nieskuteczne lub nawet szkodliwe.
Dla osób poszukujących wsparcia między sesjami terapeuta może zalecić bezpieczne techniki samouspokajania, takie jak:
- Ćwiczenia oddechowe
- Techniki uziemienia (grounding)
- Proste wizualizacje
Mity na temat EMDR
Wokół EMDR narosło kilka mitów, które warto obalić:
Mit 1: EMDR to hipnoza
To nieprawda. W EMDR pacjent pozostaje w pełni świadomy i ma kontrolę nad procesem. Nie ma też stanu podobnego do transu.
Mit 2: EMDR wymaga zapominania o traumie
Celem nie jest zapomnienie, ale zmiana sposobu, w jaki wspomnienie jest przechowywane w mózgu – tak, by przestało wywoływać cierpienie.
Mit 3: Ruchy oczu to jedyny element terapii
Choć stymulacja
Related Articles:
Marek Zyskowski jest absolwentem psychologii z pasją do zgłębiania ludzkiego umysłu i zachowań. Na swoim blogu dzieli się wiedzą z zakresu psychologii i psychiatrii, oferując czytelnikom wnikliwe artykuły oparte na najnowszych badaniach oraz praktycznym doświadczeniu. Jego celem jest popularyzowanie wiedzy psychologicznej w przystępny sposób, który pomoże zrozumieć skomplikowane mechanizmy rządzące ludzkimi emocjami, relacjami oraz zdrowiem psychicznym.