5. Jak wspierać bliskich z zaburzeniami osobowości?

Wspieranie bliskich z zaburzeniami osobowości wymaga przede wszystkim zrozumienia, cierpliwości i odpowiedniej wiedzy na temat specyfiki ich trudności. Kluczowe jest budowanie bezpiecznej relacji opartej na akceptacji, unikanie oceniania oraz zachęcanie do profesjonalnej terapii, jednocześnie dbając o własne granice i dobrostan psychiczny. Poniżej przedstawiam praktyczne wskazówki, które pomogą Ci towarzyszyć osobie zmagającej się z zaburzeniami osobowości w sposób konstruktywny i empatyczny.

1. Zrozumienie zaburzeń osobowości – podstawa wsparcia

Zaburzenia osobowości to trwałe wzorce zachowań, myślenia i emocji, które odbiegają od norm kulturowych i utrudniają funkcjonowanie społeczne lub zawodowe. Wyróżniamy m.in.:

• Zaburzenia osobowości z grupy A (np. schizotypowe) – dziwaczne, ekscentryczne zachowania
• Zaburzenia osobowości z grupy B (np. borderline, narcystyczne) – intensywne, niestabilne emocje i relacje
• Zaburzenia osobowości z grupy C (np. unikające, obsesyjno-kompulsyjne) – lękowe wzorce zachowań

Kluczowe jest, aby pamiętać, że zaburzenia osobowości nie są wyborem ani „złym charakterem”, ale wynikiem złożonego splotu czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych.

Jak się edukować?

• Czytaj rzetelne źródła (np. książki terapeutyczne, artykuły naukowe)
• Rozmawiaj z terapeutą bliskiej osoby (za jej zgodą)
• Uczestnicz w warsztatach dla rodzin osób z zaburzeniami

2. Komunikacja bez oceniania – praktyczne techniki

Osoby z zaburzeniami osobowości często mają wrażliwość na krytykę i odrzucenie. Dlatego komunikacja powinna opierać się na:

Zamiast…	Powiedz…
„Przesadzasz, to nic takiego”	„Widzę, że to dla Ciebie trudne. Chcesz o tym porozmawiać?”
„Dlaczego zawsze tak reagujesz?”	„Zastanawiam się, co czujesz w tej sytuacji”
„Musisz się wziąć w garść”	„Jak mogę Cię teraz wesprzeć?”

Aktywne słuchanie:

• Utrzymuj kontakt wzrokowy
• Parafrazuj („Rozumiem, że czujesz się…”)
• Unikaj przerywania
• Pytaj o potrzeby („Czego teraz potrzebujesz?”)

3. Zachęcanie do terapii – jak to robić delikatnie?

Terapia (zwłaszcza dialektyczno-behawioralna w przypadku borderline lub terapia schematów) jest kluczowa w leczeniu zaburzeń osobowości. Jak zachęcić bliską osobę do skorzystania z pomocy?

• Normalizuj terapię: „Wiele osób korzysta z terapii, to oznaka troski o siebie”
• Podkreślaj korzyści: „Terapeuta może pomóc Ci lepiej zrozumieć swoje emocje”
• Oferuj wsparcie logistyczne: „Możemy razem poszukać specjalisty, jeśli chcesz”
• Unikaj straszenia: Nie mów „Bez terapii sobie nie poradzisz”, lecz „Terapia to szansa na ulgę”

Pamiętaj – decyzja należy do bliskiej osoby. Możesz jedynie stworzyć bezpieczną przestrzeń do rozważenia tej opcji.

4. Wyznaczanie zdrowych granic – dlaczego to konieczne?

Wspieranie osoby z zaburzeniami osobowości nie oznacza rezygnacji z własnych potrzeb. Przeciążenie emocjonalne opiekuna prowadzi do wypalenia. Jak dbać o granice?

• Określ jasne zasady: np. „Jestem dla Ciebie wieczorem, ale potrzebuję spokoju po 22”
• Nie bądź terapeutą: „Kocham Cię, ale nie jestem specjalistą – to pytanie lepiej zadać psychologowi”
• Reaguj na agresję: „Rozumiem Twoją złość, ale nie zgadzam się na krzyk”
• Planuj czas dla siebie: Relaks i hobby nie są egoizmem, lecz koniecznością

Objawy wypalenia opiekuna:

• Przewlekłe zmęczenie
• Drażliwość
• Problemy ze snem
• Uczucie bezradności

5. Dbaj o siebie – wspierający też potrzebuje wsparcia

Pomagając bliskiej osobie, nie zapominaj o swoim zdrowiu psychicznym:

• Szukaj wsparcia: Grupy dla rodzin, terapia indywidualna, przyjaciele
• Monitoruj emocje: Prowadź dziennik obserwacji własnych stanów
• Praktykuj samowspółczucie: To normalne, że czasem czujesz frustrację
• Świętuj małe sukcesy: Zarówno bliskiej osoby, jak i swoje w roli wspierającego

Gdzie szukać pomocy?

• Ośrodki Interwencji Kryzysowej
• Stowarzyszenia pomocy osobom z zaburzeniami osobowości (np. „Stowarzyszenie STOP BORDERLINE”)
• Telefony zaufania dla rodzin
• Superwizje dla opiekunów

Pamiętaj – wspieranie osoby z zaburzeniami osobowości to maraton, nie sprint. Twoja rola nie polega na „naprawianiu” bliskiej osoby, ale na byciu stabilnym punktem odniesienia w jej procesie zdrowienia. Z czasem, wraz z terapią, wiele osób doświadcza znaczącej poprawy jakości życia – warto o tym pamiętać w trudniejszych momentach.